Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO) tarafından geliştirilen “ISO 643 Çelikler - Görünür tane boyutunun mikrografik olarak belirlenmesi” standardında, çeliklerde görünen ferritik veya ostenitik tane boyutunun belirlenmesi için mikrografik bir test yöntemi açıklanmaktadır. Bu test yöntemi, tane sınırlarını ortaya çıkarma ve tek modlu boyut dağılımına sahip numunelerin ortalama tane boyutunu belirlemeye yönelik bir prosedür içermektedir. Tanelerin şekli üç boyutlu olmasına rağmen, metalografik kesit düzlemi, bir taneciğin köşesinden maksimum çapına kadar herhangi bir noktada bir taneyi kesebilir, böylece mükemmel tutarlı tane boyutuna sahip bir numunede bile iki boyutlu düzlemde bir dizi görünür tane boyutu üretebilir.
Bu standardın amaçları doğrultusunda,
- Tane, numunenin düz bir kesitinde ortaya çıkabilen, cilalanmış ve mikrografik inceleme için hazırlanmış, kenarları az ya da çok kavisli, kapalı çokgen şekildir.
- Östenitik tane, tavlama ikizleri içerebilen veya içermeyebilen yüz merkezli kübik kristal yapıya sahip kristaldir.
- Ferritik tane, hiçbir zaman tavlanan ikizler içermeyen, vücut merkezli kübik kristal yapıya sahip kristaldir. Ferritik tane boyutu genellikle yüzde 0,25 veya daha az karbon içeriğine sahip alaşımsız çelikler için tespit edilir. Ferrit taneleri ile aynı boyutlarda perlit adacıkları mevcutsa, adalar ferrit taneleri olarak sayılır.
Tane boyutu, bir malzemenin mekanik özelliğini, özellikle de mukavemetini etkiler. Tane boyutu genellikle ışık mikroskobuyla belirlenir. Bu yöntem genellikle malzemeden numunelerin kesilmesini gerektirir ve bu nedenle zaman alıcıdır.
Tane boyutunun belirlenmesinde tahribatsız bir yöntemin uygulanması uygundur. Ultrasonik yöntemlerin yanı sıra elektromanyetik yöntemlerin tane boyutunun belirlenmesi için bir potansiyeli vardır. Zorlayıcılık ile tane büyüklüğü arasında bir ilişki vardır.
Geleneksel endüstriyel alaşımların tane büyüklüğü 1-100 µm aralığındadır.
Kısaca tane boyutu mukavemeti, sünekliği ve tokluğu belirleyen önemli bir özelliktir. Jeolojik ve metalik numuneleri karakterize etmek için yaygın olarak kullanılır.
Kuruluşumuz, bilim ve teknoloji alanında dünyada yaşanan gelişmeleri yakından takip eden ve sürekli kendini geliştiren güçlü bir çalışan kadrosuna sahiptir. İşletmelere verilen çeşitli test hizmetleri arasında metalografi ve metal testleri kapsamında, “ISO 643 Çelikler - Görünür tane boyutunun mikrografik olarak belirlenmesi” standardında tanımlanan test hizmetleri de bulunmaktadır.
